uLAB

urs

Administrator

Dołączył: 2021-10-24

Liczba postów: 220

PIGMENTY - ogólnie

131
http://dariuszfilipiak.webpark.pl/barwienie.html

Pigmenty, substancje barwne, w stanie rozdrobnienia stosowane do wyrobu farb oraz barwienia tworzyw sztucznych, włókien syntetycznych, wyrobów ceramicznych, gumy, papieru.

Pigmenty nieorganiczne, zwane mineralnymi, dzieli się na naturalne (farby ziemne) i sztuczne (sole i tlenki metali otrzymywane sztucznie). Do pigmentów nieorganicznych zalicza się także pigmenty otrzymywane z metali nieżelaznych np. glinu, miedzi i ich stopów.

Pigmenty organiczne, również dzieli się na naturalne i syntetyczne. Naturalne występują w organizmach żywych, np. chlorofil, hemina, sepia, indygo. Natomiast syntetyczne (stanowiące najliczniejszą i najważniejszą grupę pigmentów ze względu na zastosowanie) są najczęściej nierozpuszczalnymi barwnikami: azowymi, antrachinowymi, lakami barwnymi.

Do najważniejszych pigmentów nieorganicznych należą:

■ Pigmenty białe: biel cynkowa (ZnO), biel ołowiana, biel tytanowa.

■ Pigmenty czarne: sadze.

■ Pigmenty żółte: żółcień kadmowa (CdS+BaSO4), żółcień chromowa (PbCrO4), żółcień cynkowa (ZnCrO4Zn(OH)2)

■ Pigmenty czerwone: czerwień kadmowa (CdS+CdSe), cynober, glejta ołowiana, minia ołowiana, czerwień żelazowa (Fe2O3).

■ Pigmenty zielone: zieleń chromowa (Cr2O3),

■ zieleń szwajnfurcka (3Cu(AsO2)·Cu(CH3COO)2).

■ Pigmenty brunatne: ochra, umbra. Pigmentów błękitnych: ultramaryna, lazur miedziowy (2CuCO3Cu(OH)2).

Niektóre pigmenty oprócz właściwości barwienia substancji wykazują także inne cechy: świecenie - pigmenty świecące (luminofory) lub zmianę barwy wraz ze zmianą temperatury - pigmenty termoczułe. Mają zastosowanie do produkcji farb świecących i termometrycznych.

---

154

Pigmenty - Alchemia Malarstwa
http://ealchemia.republika.pl/alchemia/ … resci.html
■ Część pierwsza - Barwniki mineralne.
■ Część druga - Barwniki organiczne.
■ Część trzecia - Akwarela i gwasz.
■ Część czwarta - Tempera.

https://szal-art.pl/Alchemia-malarstwa_696/
https://szal-art.pl/Sita-pigmentu_694_2105/

---

185
http://palasz.artur.w.interia.pl/pigm.htm

• Do najważniejszych pigmentów należą:

• BIAŁE
  - biel cynkowa ZnO
  - biel ołowiana PbO2
  - biel tytanowa TiO2

• CZARNE
  - sadze (alotropowe odmiany węgla)

• ŻÓŁTE
  - żółcień kadmowa CdS + BaSO4
  - żółcień chromowa PbCr04
  - żółcień cynkowa ZnCrO4 x Zn(OH)2

• CZERWONE
  - czerwień kadmowa CdS + CdSe
  - czerwień żelazowa Fe2O3
  - cynober HgS
  - minia ołowiana Pb3O4
  - glejta ołowiana PbO

• ZIELONE
  - zieleń chromowa Cr2O3
  - zieleń szfajnfurcka 3Cu(AsO2) x Cu(CH3COO)2

• BRUNATNE
  - sepia
  - ochra
  - umbra

• NIEBIESKIE
  - ultramaryna (glinokrzemian sodowy zawierający siarkę) Na8Al6Si6S2O24
  - lazur miedziowy 2CuCO3 x Cu(OH)2

Charakterystyka wybranych pigmentów:

Biel ołowiana (2PbCO3⋅Pb(OH)2), zasadowy węglan ołowiu otrzymywany w wyniku przepuszczania CO2 przez roztwory rozpuszczalnych soli ołowiu w podwyższonej temperaturze lub przez roztwory, w których następuje elektrochemiczne rozpuszczanie ołowiu. Biel ołowianą można także otrzymać działaniem par kwasu octowego i CO2 na metaliczny ołów. Jest stosowana jako farba malarska. Pod wpływem siarkowodoru ulega zaczernieniu.

Umbra, skała limonitowa, odmiana gliny, zasobna w wodorotlenki manganu. Wyprażona (tzw. umbra palona) traci wodę krystalizacyjną i przybiera zabarwienie ciemniejsze (tzw. brunat kasztanowy).

Siena, ziemia włoska, sjena, terra di Siena, minerał barwy żółtawobrązowej, występujący w przyrodzie jako jeden z produktów wietrzenia skał limonitowych. Zawiera do 60% tlenku żelaza(III). Po wyprażeniu w temperaturze ponad 300°C przyjmuje barwę czerwonobrązową (siena palona, siena prażona). Stosowana jest jako farba malarska (limonit, umbra, ochra żelazista).

Ochra żelazista, ziemia żółta, ochra żółta, ochra, jasnożółty lub brunatny minerał. Jest glinokrzemianem zawierającym do 40% uwodnionych tlenków żelaza. Ochra żelazista jest stosowana do produkcji farb, materiałów budowlanych, wyrobów ceramicznych, pudrów, szminek.Jako naturalny pigment była użyta już w czasach przedhistorycznych, np. do wykonania rysunków w jaskini Altamira.

Sadza, odmiana alotropowa węgla, czarny proszek. Gęstość 1,6-2,0 g/cm3. Wykazuje odporność na działanie wielu czynników chemicznych (np. kwasów). Ogrzewana w temperaturze 3000°C pod zmniejszonym ciśnieniem, w atmosferze gazu obojętnego przechodzi w sadzę grafitową o strukturze geometrycznej zbliżonej do grafitu i powierzchni właściwej rzędu kilkudziesięciu m2/g. Podstawowymi surowcami do otrzymywania sadzy są: gaz ziemny, naftalen, oleje, smoły. Sadza znajduje zastosowanie w przemyśle tworzyw sztucznych (jako wypełniacz), przemyśle gumowym oraz do produkcji farb, lakierów i tuszu.

Zieleń chromowa, Cr2O3, tlenek chromu(III), substancja barwy oliwkowozielonej, którą można otrzymać w reakcji chromianów z siarką, salmiakiem lub palonym gipsem. Wykazuje działanie toksyczne. Znajduje zastosowanie jako pigment o dużej odporności termicznej i chemicznej.

Grynszpan, zieleń miedziowa, miedzianka, zwyczajowa nazwa zasadowych octanów miedzi, produktów korozji miedzi i jej stopów pod wpływem środowiska zawierającego kwas octowy. Pojawia się w postaci zielonego osadu na metalowych sztućcach, w skład których wchodzi miedź. Odmiana niebieska nosi nazwę grynszpanu francuskiego, odmiana zielona - grynszpanu szwedzkiego. Dawniej grynszpan stosowany był jako pigment, jednak ze względu na jego trujące własności obecnie stosowany jest jedynie do zwalczania szkodników.

Minia ołowiana, minia ołowiowa, Pb3O4, tlenek ołowiawo-ołowiowy (wg nowszej nomenklatury tlenek dwuołowiu(II) i ołowiu(IV)), rdzochronny pigment o barwie pomarańczowoczerwonej i gęstości ok. 9 g/cm3. W farbach podkładowych (olejnych i alkidowych) doskonale zabezpiecza stal przed rdzewieniem (powstaje pasywująca warstewka tlenków żelaza).Minię ołowianą otrzymuje się przez utlenianie glejty ołowianej (tlenku ołowiu(II), PbO) lub ołowiu metalicznego. Stosowana do farb przeciwrdzewnych, kitów uszczelniających (kit) oraz w hutnictwie szkła.

Minia żelazowa, czerwień żelazowa, pigment, którego głównym składnikiem jest tlenek żelaza(III), Fe2O3. Otrzymywana przez prażenie soli i wodorotlenków (uwodnionych tlenków) żelaza, ochr oraz rud. Stosowana w przemyśle farb i lakierów, gumowym i w budownictwie.

Glejta ołowiana (PbO), odmiana tlenku ołowiu o barwie żółtoczerwonej, powstająca podczas prażenia ołowiu, krystalizuje w układzie tetragonalnym. Rozpuszczalna w kwasie octowym i azotowym, nierozpuszczalna w wodzie. Znajduje zastosowanie w przemyśle szklarskim. Ponadto jest stosowana do produkcji bieli ołowianej, emalii, linoleum.

Cynober (HgS), minerał wykorzystywany przemysłowo jako ruda rtęci, barwy czerwonej. Największe eksploatowane złoża znajdują się w Hiszpanii, Włoszech i Jugosławii.

Żółcień cynkowa, pigment zawierający chromian(VI) cynku i dwuchromian potasu. Odznacza się jasnożółtą barwą. Jest stosowana jako składnik lakierów przeciwkorozyjnych.

Żółcień chromowa, mieszanina zasadowych i obojętnych chromianów ołowiu(II) oraz siarczanu ołowiu(II). Ma barwę żółtą lub pomarańczową, jest nierozpuszczalna w wodzie. Stosuje się ją jako pigment.

Żółcień metylowa, wskaźnik alkacymetryczny, zmieniający barwę z czerwonej na żółtą w zakresie pH 2,9-4,0, stosowany zwykle w postaci 0,1% roztworu alkoholowego.

Żółcień kadmowa, pigment o barwie jasnożółtej lub pomarańczowej, zawierający głównie siarczek kadmu CdS. Nierozpuszczalny w wodzie, wykazuje odporność na działanie alkaliów, wysokiej temperaturze, światła.

Ultramaryna, błękit ultramarynowy, Na8Al6Si6S2O24 lub Na8Al6Si6S4O24, Na6Al4Si6S4O20, pigment o różnym składzie, uzależnionym od metody jego otrzymywania. Glinokrzemian sodowy zawierający siarkę. W zależności od zawartości siarki barwa intensywnie niebieska, czerwonofioletowa lub zielona. Ultramaryna ulega działaniu kwasów, nie reaguje z ługami. Jest otrzymywana w wyniku prażenia mieszaniny kaolinu, sody, siarki i węgla (w postaci miału węglowego lub paku). Stosowana jako składnik farb, lakierów, gumy.

Antrachinonowe barwniki, barwniki syntetyczne, pochodne antrachinonu. Odznaczają się żywą, trwałą barwą: czerwoną, zieloną, fioletową, niebieską. Barwniki antrachinonowe stosowane są do barwienia włókien oraz jako pigmenty do wyrobu farb. Należą do nich m.in.: alizaryna, zieleń alizarynowa kwasowa 5G, błękit helantrenowy RS.

INNE PIGMENTY:
Luminofory, fosfory, mieszaniny związków nieorganicznych i organicznych, wykazujące luminescencję. Stanowią najczęściej mieszaniny chalkogenków (tlenków, siarczków), krzemianów i fosforanów cynku i kadmu, wraz z aktywatorami. Z luminoforów organicznych można wymienić pochodne dwuksantylenu, benzo- i nafto-dwualdazyn, rodaminę, eozynę, fluoresceinę i in. Ze względu na rodzaj wzbudzania luminofory można podzielić na fotoluminofory, katodoluminofory, rentgenoluminofory oraz elektroluminofory. Luminofory stosuje się w lampach fluorescencyjnych, oscyloskopowych, jarzeniowych, do produkcji farb malarskich i drukarskich, mas fosforyzujących (zastępujących trujący fosfor biały), do pokrywania znaków drogowych itp.

TERMOKOLORY to pigmenty wykazujące zmianę barwy wraz ze zmianą temperatury podłoża. Mają one zastosowanie do produkcji farb świecących i termometrycznych.